Oorlog bedreigt millenniumafspraken

In oktober 2000 kwamen 150 wereldleiders in de ‘Millenniumverklaring’ een
aantal ambitieuze doelstellingen overeen op het vlak van onderwijs,
gendergelijkheid en armoedebestrijding. Een vaak aangehaalde
Millenniumdoelstelling is de overeenkomst om tegen 2015 de helft van het
huidige aantal armen uit de armoede te halen. Dat het nakomen van
dergelijke beloftes niet gemakkelijk is, was al duidelijk, maar de oorlog
in Irak vormt een onverwachte hinderpaal.

De VN-coördinator voor Millenniumdoelstellingen, de voormalige Nederlandse
Ontwikkelingsminister Eveline Herfkens, merkt dat de oorlog de aandacht
voor de strijd tegen armoede doet verslappen. Ik ben bezorgd. Nog voor het
uitbreken van de oorlog was het al duidelijk dat een aantal landen gas zou
terugnemen bij het nakomen van de VN-verbintenissen. Japan gaat minder
contributie betalen aan de VN, de Verenigde Staten hebben hun bijdragen aan
hun zelf geopende Millenniumrekening teruggeschroefd.

Volgens Saradha Ramaswamy Iyer, medewerker van het niet-gouvernementele
Third World Network in Kuala Lumpur, zullen de gevolgen van de oorlog in
Irak vooral een negatief effect hebben op de ontwikkelingslanden die het
meest hulpbehoeftig en kwetsbaar zijn. Volgens Herfkens zijn het nu al
vooral landen in de sub-Sahara regio en Zuid-Azië die erg achterop hinken
bij het waarmaken van de Millenniumdoelstellingen. Dat komt voor een stuk
door het feit dat de fondsen waar deze landen een beroep op moeten kunnen
doen, gespijsd worden door Westerse donoren, waaronder de VS, Japan en de
Europese Unie. Die landen staan echter onder druk om meer geld uit te
trekken voor de heropbouw van Irak. Volgens het VN-ontwikkelingsprogramma
(UNDP) is daarvoor de eerste drie jaar 35 miljard euro nodig.

Als de rijke landen eerlijk zijn in hun verklaringen over het halen van de
Millenniumdoelstellingen, zullen ze dezelfde manifeste politieke wil moeten
tonen als in hun standpunten over Irak, zegt Henry Northover van de
Londens ngo Catholic Fund for Overseas Development. Volgens Northover had
een vierde van de 26 miljard dollar die de VS voor de neus van Turkije
hield om de toegang af te kopen voor Amerikaanse troepen, de schuld van de
gehele sub-Sahara regio kunnen delgen.

Deze week keurden commissies in het Amerikaanse Congres de oorlogsbegroting
voor de eerste zes maanden van de oorlog in Irak van 75 miljard dollar goed.

Volgens becijferingen van de VN zal in 2002, voor de eerste keer in de
geschiedenis, de hele wereld bijna één biljoen (1000 miljard) dollar hebben
uitgegeven aan legers en bewapening. De Londense ngo ActionAid stelt dat
tegelijk de hulp aan ontwikkelingslanden een dalende trend blijft
aanhouden. Het laatste beschikbare cijfer was 53 miljard dollar, tegenover
56 miljard dollar in 1999.

Herfkens is er echter zeker van de EU-lidstaten hun engagementen zullen
nakomen om tegen 2010 0,7 procent van hun Bruto Binnenlands Product aan
ontwikkelingssamenwerking te besteden. De VS geraken maar aan 0,15 procent,
al is dat in ‘absolute dollars’ wel meer dan enig ander land, namelijk 10
miljard dollar per jaar. Het collectieve ontwikkelingsbudget van de
EU-lidstaten is met 25 miljard dollar dan weer een stuk hoger. Vorig jaar
beloofde Bush jaarlijks 5 miljard dollar extra uit te trekken voor hulp,
maar VN-coördinator Herfkens zegt dat ze nog moet zien hoeveel van die 5
miljard werkelijk extra zijn. Totnogtoe kreeg de Amerikaanse regering
uitzicht op slechts 300 miljoen dollar extra voor ontwikkelingshulp.

Een doorn in het oog van vele ngo’s is de unilaterale houding van de VS.
Volgens Saradha Ramaswamy Iyer van het Third World Network is bezorgd dat
de Amerikaanse marginalisering van de VN en de NATO tijdens de aanloop
naar de oorlog zal overslaan op internationale handelsregels. Volgens Iyer
zijn alvast de afspraken over het patentrecht en de afbouw van
landbouwsubsidies die werden gemaakt op de bijeenkomst van de
Wereldhandelsorganisatie in Doha, Qatar, in 2001, niet nagekomen.