Overstromingen zetten Brazilië mes op de keel

In de zuidelijke deelstaat Santa Catarina kwamen de voorbije twee maanden minstens 136 personen om door grondverschuivingen en instortingen. Bovendien zijn verschillende personen vermist en werden meer dan driehonderd gevallen van leptospirose vastgesteld.
 
De regens vernielden of beschadigden de woningen van meer dan 1,5 miljoen mensen, een kwart van de bevolking van de deelstaat. Vooral de geïndustrialiseerde en dichtbevolkte zones werden getroffen, waardoor ook de economische schade enorm is.
 
Het oosten van Santa Catarina heeft elke zeven tot tien jaar te kampen met stortregens maar de gevolgen van de huidige catastrofe zijn veel zwaarder dan die van 1983, toen 49 mensen omkwamen.

Ook elders in het land sloeg het noodweer hard toe. In de centrale deelstaat Minas Gerais vielen al 23 doden en werden meer dan 60.000 in 97 steden geëvacueerd. In Rio de Janeiro en Espírito Santo liepen de huizen van tienduizenden mensen onder en stierven minstens zes mensen door leptospirose.

Beter luisteren

 
“Hopelijk luisteren ze na deze rampen beter naar ons”, zegt Edir de Souza, preventieverantwoordelijke van de civiele bescherming in Santa Catarina. Hij pleit vooral voor een betere ruimtelijke ordening, met plannen die bepalen wat men waar mag bouwen en waar niet. “Als ze naar ons hadden geluisterd, dan was de schade kleiner geweest.” De instortingen, grondverschuivingen en overstromingen troffen vooral wijken die tegen bergflanken en in overstromingsgebieden werden gebouwd, aldus de Souza.
 
Hij hoopt dat de civiele bescherming nu eindelijk wordt uitgebreid. Een kwart van de Braziliaanse gemeentes heeft nog geen dienst voor civiele bescherming. Er zijn ook “structurele werken” nodig die het verschuiven van bergflanken voorkomen en die waterstromen een uitweg bieden.
 
Ingenieurs, onderzoekers en academici in Santa Catarina wijzen erop dat “de intense regens deel uitmaken van het subtropische klimaat” en dat men daarom geen heuvels, bergflanken en rivieroevers mag ontbossen. Omdat dit in Santa Catarina wel gebeurd is, zijn de “snelle overstromingen” en instortingen nog erger geworden. Het parlement van Santa Catarina werkt aan een Milieucode die onder druk van de landbouw, industrie en bouwsector regels voorstelt die de rivieren, bossen en hoger gelegen berggebieden niet beschermen. Daardoor verhoogt de kans op rampen, waarschuwen de experts.

Zeer kwetsbaar

 
De feiten bewijzen dat Brazilië “zeer kwetsbaar” is voor natuurrampen, al dan niet het gevolg van de klimaatwijziging, zegt Roberto Smeraldi, directeur van de milieuorganisatie Amigos de la Tierra/Amazonia Brasileña. De klimaatwijziging op mondiaal en regionaal niveau verergert de effecten van de extreme weersomstandigheden nog, waardoor “de kans op rampen exponentieel toeneemt”, rampen die bovendien “sociaal onrechtvaardig” zijn aangezien ze vooral de armen treffen.

Smeraldi pleit voor een betere bescherming van bronnen, bossen, rivieren en bodem en betreurt dat Brazilië op nationaal vlak wetten voorbereidt die net de tegenovergestelde richting uitgaan omdat ze de milieunormen versoepelen en het aantal beschermde bosgebieden verminderen.