Sangar Suhail: Give peace a chance!

Sangar Suhail stond vrijdagavond op het podium in De Centrale in Gent. Hij werd er aangekondigd als een jonge Afghaanse zanger die zowel hedendaagse als traditionele Afghaanse muziek brengt, en die zingt in zowel Dari als Pasjtoe -de twee officiële talen van Afghanistan. Wie zich afvraagt wat hij zich daarbij moet voorstellen, kan op Youtube de clip van zijn grote hit Befawa of Shubhe Eshq bekijken en beluisteren.

Het belang van muziek

‘Muziek is heel belangrijk voor Afghanen, al vijfduizend jaar’, zegt Suhail. ‘Muziek maakt essentieel deel uit van de manier waarop wij geboortes, huwelijken en familiefeesten vieren. Jammer genoeg zijn er de voorbije decennia sommige mensen die ideeën uit het buitenland overgenomen hebben en geloven dat muziek en islam niet verenigbaar zijn. Alsof onze cultuur en ons geloof elkaar zouden uitsluiten.’

Op de vraag hoe hij verklaart dat blijkbaar heel wat Afghanen bereid zijn om hun traditionele voorliefde voor muziek op te geven, heeft Suhail niet meteen een sluitend antwoord. Dat het een kwestie is van onwetendheid, probeert hij. Want zelf heeft hij het uitgezocht en nagelezen: hij vindt geen vers in de Koran die muziek haram zou verklaren. Alleen: de veroordelingen van muziek, film en andere artistieke uitingen komen van mensen die nog veel meer in de Koran en andere religieuze boeken gelezen hebben.

Het is de oorlog en het geweld, zegt hij dan. Het is niet dat Afghanistan zijn cultuur verloren heeft: in de dorpen en zelfs in de wijken van Kaboel beleven de mensen hun tradities nog steeds, in alle vormen die de verschillende culturen voortbrachten. Maar door de oorlogen slaagden sommige groepen er wel in om de islam te recupereren voor hun eigen politieke of zelfs militaire doelstellingen. Muziek is dus het slachtoffer van drie decennia geweld, en in zekere zin is het ook daarom een van de belangrijke middelen om het geweld te beëindigen. Want alle Afghanen kunnen van dezelfde muziek houden. Daarom zingt hij ook in beide officiële landstalen.

Suhail: ‘Muziek plaatst schoonheid en liefde centraal, in plaats van haat en tegenstellingen. We moeten de recente cultuur van moord en geweld afwijzen en vervangen door een vernieuwde traditie die spiritualiteit en eenheid centraal stelt.’

Sangar Suhail denkt niet dat de aanwezigheid van westerse troepen de cultuur in Afghanistan erg beïnvloedt. De troepen hebben dan misschien wel de wapens om macht uit te oefenen, Afghanen hebben hun eigen overtuigingen, en daar houden ze aan vast. Toch hoopt Suhail dat de Afghanen eindelijk gaan beseffen dat ze de helft van het nationale talent verspillen als ze vrouwen niet meer kansen gaan geven.  Is de westerse aanwezigheid te horen in zijn muziek? ‘Wie denkt dat mijn muziek westers klinkt, moet maar eens wat vaker naar oosterse pop luisteren’, zegt hij. Hij wil de verdeeldheid bestrijden, maar daarvoor heeft hij ‘All we are saying, is give peace a chance’ niet nodig. Klassieke Afghaanse dichters leveren meer dan genoeg materiaal om hedendaagse pop mee te maken.

Je bent jong, en je wil wat

Suhail kiest in zijn muziek voor een combinatie van traditioneel en modern, van folklore en Bollywood. Enerzijds houdt hij enorm van de klank en kleur van de Afghaanse muziek, mijn zijn typische instrumenten zoals de rebab, tola, tabla en harmonium, anderzijds zijn beats en elektronica noodzakelijk als je de jongeren wil aanspreken. En dat is een absolute must, zegt Suhail. ‘Zij zijn op zoek naar muziek waarmee ze zich kunnen identificeren’, zegt hij. ‘Ik wil hen bereiken met de boodschap dat vrede mogelijk is, dat samenleven mogelijk is, dat we samen een nieuwe toekomst moeten opbouwen.’ Jammer genoeg, zegt Suhail, lijken de jongeren gegijzeld door de krijgsheren en religieuze ideologen met hun foute interpretaties van het geloof.

In Afghanistan -dat al 34 jaar in oorlog is- is de helft van de bevolking jonger dan vijftien. Antropoloog en Afghanistankenner Thomas Barfield zegt in Afghanistan. A Cultural and Political History dat hij verwacht dat de overdracht van de macht aan de aanstormende jongere generaties ingrijpende gevolgen zal hebben, want ‘de zaken waarvoor zij vechten worden in toenemende mate irrelevant voor jongere bevolkingsgroepen die betere economische omstandigheden verwachten, uitgebreidere opleidingsmogelijkheden en meer politieke participatie.’

Het huidige overwicht van minderjarigen in de demografische statistieken van de regio, gecombineerd met een opvallend hoge bevolkingsaangroei en de slechte vooruitzichten voor de economie plaatst Afghanistan inderdaad voor enorme uitdagingen. Zelfs een snelgroeiende economie als de Indiase creëert onvoldoende banen om de groeiende bevolking en de verschuiving van landbouw naar industrie- of dienstensectoren op te vangen. De lage participatie van meisjes op de arbeidsmarkt zorgt er dan nog voor dat het probleem kleiner lijkt dan het in feite is.

Barfield heeft dus gelijk als hij zegt dat werk, scholing en politieke participatie de belangrijkste zorgen zijn van de jongeren in Afghanistan. Of dat zo een groot verschil is met de zorgen van hun vaders en grootvaders, is nog maar de vraag. Vaak projecteren westerse commentatoren hun eigen jeugdervaringen op de vergelijkbare leeftijdsgroep in het Zuiden, ook al is de context en de dynamiek daar volledig anders.

Jolyon Leslie, die al meer dan twintig jaar aan het behoud en herstel van Afghanistans culturele erfgoed werkt, reageert met enige scepsis op de verwachting van Barfield: ‘Afghaanse vrienden zeggen me dat hun kinderen zich misschien meer als shoppers en zakenlui dan als strijders gedragen, maar dat ook zij, als het erop aan komt, alle middelen zullen gebruiken om hun aandeel in de immobiliën, de  militaire winsten en de grondstoffen te verdedigen.’

Het verlangen naar scholing, formele arbeid en een politieke stem is reëel, maar dat betekent niet dat iedereen daar kans op maakt. In die zin is het positieve streven ook vaak bron van frustratie en vervreemding. ‘De terugtrekking van de westerse troepen tegen 2014 zal ertoe leiden dat tienduizenden mensen hun baan in de Provincial Reconstruction Teams of in de beveiliging van de internationale kantoren en installaties verliezen. De strijd voor economische kansen zal de ware test zijn voor de keuzes die deze nieuwe generatie zal maken’, besloot Leslie tijdens een gesprek in 2011.

Transcontinentaal

Sangar Suhail woont sinds vorig jaar in Gent. Afghanistan was te onveilig geworden voor hem. Denkt hij vanuit Oost-Vlaanderen nog te kunnen bijdragen tot cultuur en vrede in Afghanistan? ‘Mijn muziek wordt nog altijd gespeeld op de radio in Afghanistan –wij hebben momenteel meer dan honderd radiozenders in het land’, reageert hij. Zijn muziekvideo’s zijn duidelijk ook gemaakt voor kijkers in Afghanistan, merk ik op: de grenzen van de culturele taboes worden zorgvuldig afgetast, maar niet brutaal doorbroken.

Het is wel boy loves girl, met alle drama en twijfel die daarbij horen, maar er wordt heel zedig en vooral op voldoende afstand geflirt ‘Mijn markt blijft in Afghanistan’, lacht Suhail. Dat is een uitdaging nu hij in Vlaanderen moet gaan werken met filmmakers die de codes en de grenzen van de Zuid-Aziatische cinema niet kennen. Maar Suhail is niet van plan om de bruggen tussen Gent en Kaboel op te blazen. Als je vrede een kans wilt geven in Afghanistan, doe je dat zoals de egeltjes: héél voorzichtig

Op 29 maart staat een grote naam uit de Afghaanse muziek op de affiche van De Centrale: Ustad (Farida) Mahwash en Ensemble Radio Kaboul.
Ustad Mahwash wijdde een groot deel van haar leven aan de studie van de Indiase klassieke muziek. Ze was voor het eerst te horen op de Afghaanse radio in 1968. Ze werd een leerling van Ustad Sarahang, een van de grootste klassieke zangers uit die tijd. Een unieke kans voor een jonge Afghaanse vrouw, die in 1977 als eerste in haar land de eretitel ‘Ustad’ ontvangt. Het oorlogsgeweld drijft haar in 1991 op de vlucht, eerst naar Pakistan, later naar de VS waar ze tot vandaag verblijft.
www.decentrale.be tickets: 09/233 77 88