Schoon rivierwater begint geld te kosten in Vietnam

Payment for Ecosystem Services (PES), heet het concept. Het werd al ontwikkeld in de jaren 90, maar in Vietnam en zijn buurlanden wordt het nog nergens toegepast. Nuttige ecosystemen krijgen een waarde toegekend, en dan worden er “kopers” en “verkopers” geïdentificeerd. De bedoeling is dat alle betrokkenen daardoor omzichtiger gaan omspringen met de “diensten” die de natuur levert, zoals zuivere lucht en schoon water.

Strijd tegen erosie

Het experiment wordt opgezet in het stroomgebied van de Dong Nai, een van de dichtst beboste gebieden in Vietnam. Waterkrachtcentrales zullen er 20 dong (0,08 eurocent) betalen per opgewekte kilowattuur, watermaatschappijen 40 dong (0,16 eurocent) per kubieke meter water en aanbieders van ecotoerisme moeten 0,5 tot twee procent van hun inkomsten afdragen.
Tachtig procent van dat geld gaat naar projecten die de lokale bevolking in vijf provincies stroomopwaarts moeten motiveren het bekken van de Dong Nai ongeschonden te houden. De rest van het geld gaat op aan beheerskosten en wetenschappelijke begeleiding. De strijd tegen de ontbossing is een prioriteit, net als de omschakeling naar gewassen en landbouwtechnieken die erosie tegengaan. Wegspoelende grond zorgt immers voor grote problemen in de rivier.
USAID, de officiële Amerikaanse ontwikkelingssamenwerking, pompt 4 miljoen dollar in het programma. USAID, de internationale milieubeweging IUCN en de Amerikaanse ontwikkelingsorganisatie Winrock International leveren de nodige expertise.
De 800 kilometer lange Dong Nai is van levensbelang voor de toekomst van de Vietnamese economie. Volgens de plannen van de overheid moeten waterkrachtcentrales op de rivier in de toekomst een vijfde van alle stroom in het land opwekken. De rivier levert ook water aan Ho Chi Minh-stad. Het waterverbruik in die miljoenenstad neemt met 19 procent per jaar toe. “Die diensten kunnen niet gratis blijven”, zegt Jim Peters van Winrock. “Als de afnemers een betrouwbare aanvoer van water willen, moeten ze ervoor betalen.
In de provincie Son La zet de Duitse ontwikkelingshulp een tweede project op dat ook vertrekt van het PES-concept. Als de experimenten slagen, wordt de aanpak een onderdeel van het bosbeheer in heel Vietnam, zegt Peters. Het Vietnamese parlement moet binnenkort alvast een biodiversiteitswet goedkeuren waarin plaats wordt gemaakt voor PES-projecten..
Waarom is er niet vroeger met dergelijke experimenten begonnen? Tran Minh Phuong, projectcoördinator voor de IUCN, zegt dat Vietnam er gewoon de middelen niet toe had. Met de steun uit de VS en Duitsland is dat probleem nu van de baan. Er is voldoende geld nodig om het systeem draaiend te houden. “De mensen in de stroombekkens begrijpen de rol van de bossen, maar ze verdienen zo weinig dat ze blijven bomen omhakken als ze dat de enige manier is om rond te komen.”