VN-gezant maakt weinig indruk op junta Myanmar

Zaterdag kondigde de Myanmarese junta aan dat Charles Petrie, de hoogste permanente vertegenwoordiger van het VN in het land, voortaan persona non grata is omwille van zijn “ongepaste” activiteiten”. “Een duidelijke poging om Gambari stokken in de wielen te steken”, zegt een westerse diplomaat in Bangkok. Gambari zelf kreeg te horen dat zijn bezoek er woensdag moet opzitten, al wilde hij zelf een dag langer blijven.
Er zijn duidelijke tekens dat de generaals zich niet in het minst storen aan de internationale inspanningen om Myanmar tot democratische hervormingen te bewegen. Ze werken onverdroten verder aan een nieuwe grondwet die de militairen van de macht verzekert. Inspraak van oppositieleidster Aung San Suu Kyi en haar Nationale Liga voor Democratie (NLD) of bemiddeling door de VN willen de machthebbers vermijden.
De junta had Gambari oorspronkelijk pas voor eind november uitgenodigd. Ze wil de nieuwe grondwet klaar hebben voor de Oost-Aziëtop van 21 november. De Aziatische leiders kunnen er daar hun zegen over geven. Daarna wordt het voor Gambari of de oppositie veel moeilijker om nog invloed te hebben op het proces. Volgens de planning van de generaals zou het ontwerp begin volgend jaar al in een referendum aan de bevolking worden voorgelegd. “Het enige waarover de democratiseringsbeweging en de etnische minderheden na 21 november nog kunnen discussiëren, is de vraag of ze de bevolking oproepen in het referendum tegen de nieuwe grondwet te stemmen”, zegt een Aziatische diplomaat in Rangoon.
Zware diplomatieke druk vanuit Peking deed de junta er dan toch mee instemmen dat Gambari nu al naar Myanmar zou komen. “De Chinese autoriteiten vertelden hun bondgenoot dat er enige vooruitgang zichtbaar moest worden om China in staat te stellen het verder voor Myanmar op te nemen in de Veiligheidsraad”, zegt de Myanmarese academicus Win Min die in het Thaise Chiang Mai leeft. “Een vroeg bezoek door Gambari was daarvoor essentieel”.
Maar nu probeert het regime het bezoek van Gambari dan maar op een andere manier te doen mislukken. VN-diplomaat Petrie drukte Gambari in Rangoon op het hart geen discussie aan te vangen over zijn uitwijzing. Volgens hem is dat net de bedoeling van de junta. De gesprekken over de eigenlijke knelpunten krijgen dan immers minder aandacht. Toch heeft de reden waarom Petrie persona non grata werd verklaard, veel te maken met de kern van de problemen in Myanmar. Petrie had verklaard dat de junta niet ingaat op de economische en humanitaire noden van de bevolking, en dat dit de oorzaak was van de massale betogingen van september.
De belangrijkste opgave van Gambari is de machthebbers en de oppositie rond de onderhandelingstafel te krijgen. Dat vinden ook buurlanden als Singapore en Indonesië. “Ik hoop dat Myanmar de positieve voorbeelden van veel landen kan volgen en vooruitgang kan maken in de richting van nationale verzoening en een ernstige dialoog met Aung San Syu Kyi, de NLD en alle andere partijen”, verklaarde de Singaporese buitenlandminister George Yeo vorige week.
Maar een doorbraak zou als een echte verrassing komen. “We verwachten er niet veel van, al biedt dit bezoek de junta wel een uitweg als ze geïnteresseerd zijn in een oplossing voor hun economische en politieke problemen waar iedereen bij betrokken wordt”, zegt een diplomaat in Rangoon.
VN-medewerkers gaan ervan uit dat Gambari in Rangoon nog een ontmoeting zal hebben met Aung San Suu Kyi, met andere vertegenwoordigers van de NLD en de democratiseringsbeweging en ook met leiders van etnische minderheden in het land.
Myanmar wordt al sinds 1962 door militairen bestuurd. De VN en internationale mensenrechtenorganisaties beschuldigen het regime van dwangarbeid, folterpraktijken, standrechtelijke executies, de inzet van kindsoldaten en andere grove mensenrechtenschendingen. De VN sturen al bijna 20 jaar aan op nationale verzoening. Al die tijd heeft de junta enkel kleine toegevingen gedaan. Af en toe werd het huisarrest van Aung San Suu Kyi opgeheven of werden er politieke gevangenen vrijgelaten.