Zuid-Amerikaanse Gemeenschap blijft worstelen met startproblemen

Met acht presidenten was er in Cochabamba geen gebrek aan leiders die een doorbraak konden forceren. Toch werd er bijvoorbeeld weer alleen gediscussieerd en niets beslist over het voorstel om een Zuid-Amerikaans parlement op te zetten. De belangrijkste vooruitgang vormden afspraken over verdere discussies.

De deelnemers aan de top hadden het vooral over grensoverschrijdende infrastructuurwerken. De Zuid-Amerikaanse landen hopen daarmee op een pragmatische manier hun gemeenschap vorm te geven. Er zijn plannen voor nieuwe waterkrachtcentrales in grensgebieden, gaspijpleidingen en snelwegen die door het continent voeren en havens die ook meer door exporteurs uit andere landen zouden worden gebruikt.

De Corporación Andina de Fomento (CAF), de investeringsmaatschappij van de Andeslanden, beschikt dit jaar samen met de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (BID) en de Braziliaanse Bank voor Economische en Sociale Ontwikkeling over 23 miljard euro voor investeringen in dergelijke projecten. De drie instellingen zouden die middelen graag samenbrengen in het Initiatief voor de Integratie van de Infrastructuur van de Regio Zuid-Amerika (IIRSA), dat gecoördineerd wordt door de BID. De meeste Zuid-Amerikaanse regeringen staan achter dat initiatief, en ook de landen die vroeger veel kritiek hadden, lijken nu bereid het plan voorwaardelijk te steunen.

Rafael Correa, die volgend jaar wordt ingezworen als president van Ecuador, vindt wel dat meeste projecten hertekend moeten worden. Het moeilijkste deed de Venezolaanse president Hugo Chávez. Die noemde het IIRSA-plan “economistisch” en citeerde uit een document van Zuid-Amerikaanse sociale bewegingen die vrezen dat het initiatief vooral multinationals in de kaart zal spelen.

In Cochabamba vond een parallelle top van indiaanse en sociale bewegingen plaats. Bij die discussies stonden de rechten en de sociale situatie van inheemse groepen en van de meerderheid van arme Latijns-Amerikanen centraal. De zowat 4.500 deelnemers werden het erover eens dat sociale en niet economische ontwikkeling prioriteit moet krijgen bij het integratieproces. In de slotverklaring van de officiële top was er geen plaats voor de aanbevelingen van die alternatieve bijeenkomst.

Het verdere werk aan de Zuid-Amerikaanse Gemeenschap moet in goede banen worden geleid door een secretariaat dat voor één jaar wordt opgezet in Rio De Janeiro. Brazilië is veruit de grootste economie in Zuid-Amerika. Het secretariaat moet vooral studiewerk verrichten.

Sommige Latijns-Amerikaanse leiders zijn niet tevreden met het slakkentempo waaraan de Zuid-Amerikaanse Gemeenschap zich ontwikkelt. “We gaan van top naar top en het volk van afgrond naar afgrond”, speechte Chávez. Chávez zou zo snel mogelijk een gemeenschappelijke bank willen oprichten, een grensoverschrijdend gezondheidssysteem en regionale universiteiten.

De Braziliaanse president Luiz Inácio Lula da Silva gelooft dat Zuid-Amerika al op de goede weg is. “We zullen geen vijftig jaar nodig hebben zoals de Europese Unie. De 21ste eeuw wordt anders dan de 20ste geen verloren eeuw. Het wordt de eeuw van Latijns-Amerika.”

De vorming van de Zuid-Amerikaanse Gemeenschap komt eigenlijk neer op de versmelting van de twee grote handelsblokken die nu in de regio bestaan: de Mercosur in het zuiden en de Andesgemeenschap in het noorden. De Andesgemeenschap is verzwakt door het vertrek van Venezuela eerder dit jaar. Venezuela maakt nu ook deel uit van de Mercosur. Correa, de toekomstige Ecuadoraanse president, reist woensdag naar Mercosur-land Argentinië om te onderhandelen over een associatieverdrag tussen zijn land en de Mercosur. De Mercosur zou daarmee definitief het overwicht krijgen, wat de fusie kan vergemakkelijken.