We verliezen de strijd als we niet willen meevechten

“We gaan niet over politiek praten.” Het klonk vertrouwd, als opener van een avond onder vrienden. Met het oog op een gezellige avond, zonder al te veel ernst en vooral zonder wrijving, durven gastheren en –vrouwen al eens anticiperend en pro-actief optreden, kwestie van hun gasten onbekommerd en in een sfeer van gemoedelijkheid huiswaarts te kunnen sturen. Ik begrijp dat. Vooral wanneer ik zelf een van hun gasten ben. Niet omdat onbekommerdheid en gemoedelijkheid zo hoog op mijn verlanglijstje staan, maar omdat ik al eens een conviviaal gesprek durf bevuilen met maatschappijkritische opmerkingen of pertinente vragen.

We gingen het dus niet over politiek hebben. Een plan waar ik flexibel en gedwee mee instemde. De gesprekken meanderden van werkdruk en burn-out (politiek, want beleids- en bedrijfscultuur), over wonen (politiek, want gekaapt door marktdenken en kapitalistisch beleid), over gezonde en ongezonde voeding (politiek, want betutteling aan de ene en ongebreidelde troepconsumptie aan de andere kant).

We hadden het de hele avond over politiek, maar dachten stellig van niet

Kortom, we hadden het de hele avond over politiek, maar dachten stellig van niet.

“Het persoonlijke is politiek” was de lijfspreuk van de feministische vrouwenbeweging in de jaren zeventig. Vrouwen verenigden zich om over hun ervaringen te praten en stelden vast dat ze niet alleen stonden met een aantal problemen, dat die persoonlijke problemen misschien wel collectieve, dus maatschappelijke en politieke problemen waren. Dat inzicht bleek niet enkel relevant voor de vrouwenbeweging, maar inspireerde tal van sociale bewegingen.

Een burger die geen huis kan vinden omdat zijn naam “El Chedraoui” luidt is een ontevreden burger. Tien burgers die geen huis kunnen vinden omwille van hun wortels of naam zijn al snel een actiegroep.

Soms, op dagen waarop optimisme misplaatst lijkt, kan ik me niet van de indruk ontdoen dat we dit inzicht onderweg zijn kwijtgeraakt, ergens op het glibberige pad naar zelfredzaamheid, bezaaid met persoonlijke verdienste en verantwoordelijkheid.

Het inzicht dat wij met velen zijn en elkaar kunnen vinden en versterken als we daarvoor kiezen, dat lijkt wat ondergesneeuwd. Het ligt ergens bedolven onder een treurig hoopje onmacht, ontgoocheling en wantrouwen.

Wat van belang is, lijkt ons niet meer te betrekken of betreffen. Het gaat niet langer over ons. Het heeft niets met ons te maken. Politiek lijkt abstract, onbevattelijk en ongrijpbaar. We hebben er geen vat op, geen tijd voor, geen zin in. Het is te moeilijk, te ver van ons bed en ander meubilair, te saai. Wat ons scheidt van het politieke is geen gapende kloof, maar een woestijn waar nu en dan geroepen wordt, maar zelden gehoord.

Wat ons scheidt van het politieke is geen gapende kloof, maar een woestijn waar nu en dan geroepen wordt, maar zelden gehoord

We kijken naar De Afspraak en vervolgens naar House of Cards, en bedenken dat realiteit fictie vaak naar de blinkende kroon steekt. We wentelen ons in ons eigen ongenoegen als een eenzaam varkentje in de modder.

Dus nee, wij doen niet aan politiek, dat groezelige, laffe, weerzinwekkende spel vol gespin en eigenbelang. We verliezen de strijd omdat we niet willen meevechten. We vechten niet mee omdat we denken dat we de spelregels niet kennen.
We denken dat we niet meedoen, maar dat doen we wel.

De schrijver die een gedicht schrijft over de soldaten in zijn stad.
De leraar die het leerplan opzij schuift voor een groepsgesprek rond samenleven in diversiteit.
De comedian die zich door een berg dossiers werkt om te verhinderen dat een bos wordt omgehakt.
De vrijwilliger die het weekend doorbrengt in de modder van een vluchtelingenkamp om het leven voor ontheemde mensen draaglijker te maken.
De ngo-medewerker die zich uit de naad werkt omdat zijn werk mensen vooruit helpt.
De pleegouder die niet-begeleide minderjarige vluchtelingen opvangt.
De tandarts die ‘s ochtends vroeg voor haar spreekuur ontbijt bezorgt aan gestrande asielzoekers.
De moeder die haar kinderen uitlegt dat er geen Keniaanse boontjes, noch pindakaas met palmolie op tafel komt en waarom dat zo blijft.

Dat is politiek.

Ik weet het, u denkt dat ik dwaal. Dat politiek zich enkel laat bedrijven in een gesteven maatpak aan een gladgeboende onderhandeltafel, in gecapitonneerde leren stoelen en dure wagens met chauffeur. Laat u niets wijsmaken.

De oude Grieken maakten geen onderscheid tussen “politiek” en “sociaal”

Het woord politiek komt van het Oudgriekse πολιτεια (politeia). Politeia betekende onder meer de burgerlijke samenleving; het leven als burger in de samenleving. Politikos verwees naar alles wat de burgermaatschappij in de stadstaat betrof. De oude Grieken maakten dus geen onderscheid tussen “politiek” en “sociaal”. Slimme jongens, de Grieken.

Ik pleit er graag en met vuur voor deze oorspronkelijke betekenis het eerherstel te schenken waar ze recht op heeft. Zodat we ons weer druk kunnen maken over dingen die ons betreffen.
Zodat we weer gewoon over politiek kunnen praten tijdens feestjes en etentjes. Zodat we bewogen worden om beweging te brengen in wat star gebetonneerd lijkt.

(Ik weet niet of het mag van de eind- en hoofdredacteurs, maar ik nodig u allen uit om op zondag 20 maart met mij en vele anderen mee te stappen in De Grote Parade. Omdat wij de oase zijn in de woestijn.)