Historische gebeurtenis in Butembo

Afspraak werd gegeven om 13u in het auditorium Kabila 1 van “l’horizon” van de Université Catholique du Graben. Het had die dag zwaar geregend, en de natte klei op de sterk stijgende weg deed de wagen voortdurend van links naar rechts slingeren. Maar dat had het publiek niet afgeschrikt. Enkele honderden mensen waren samengetroept voor de deur van het auditorium, dat die toeloop duidelijk niet aankon. Ik telde amper een tweehonderdtal zitplaatsen. Velen zouden de hele tijd buiten blijven staan.

Het duurde tot 14u vooraleer de jury in groot ornaat kwam opdagen. Een prof was speciaal uit Kinshasa overgevlogen, een andere uit Yangambi. Hun vliegtuig had wat vertraging opgelopen. Maar daar waren ze dan eindelijk. De zaal veerde recht. Tot mijn verbazing zag ik geen enkele Belgische prof in de jury. Enkel Kongolezen. De kandidaat-doctor had nochtans zijn doctoraat voorbereid aan de UCL.

“Besparingen?”, vroeg mijn buurman, als ik hem polste naar de redenen van hun afwezigheid. Maar we moesten meteen onze uitwisseling stopzetten, want het nationale volkslied “Debout Congolais” werd ingezet.

Toen Dr-in-spe Mutiviti begon met zijn powerpoint voorstelling kreeg ik een gevoel van onbehagen. Ik las en herlas de titel van zijn thesis, en ik kon maar niet geloven wat ik las. Waarom had niemand me op voorhand ingelicht? Dat zou de schok minder erg hebben gemaakt. Ik las “Etude du mode de gestion des cultures de couverture sur les propriétés physiques du sol en monoculture de maïs en région limoneuse et sablo-limoneuse wallonnes”.

Deze man had 5 jaar van zijn leven aan de erosie van de Waalse leemgrond gewijd, terwijl één blik door het venster van het auditorium duidelijk maakt dat het probleem zich hier in het hoogland van Kongo zoveel erger stelt. Hiermee geconfronteerd door een vraag uit het publiek klonk zijn antwoord: “stel de middelen ter beschikking en ik zal heel graag mijn toekomstig academisch werk wijden aan erosiebestrijding bij ons. In dit geval was de studiebeurs ter beschikking gesteld door de Franstalige Gemeenschap, en die wilden een wetenschappelijke onderbouw voor aanbevelingen aan Waalse boeren.”
Een soort van “gebonden” studiebeurs dus.

Of dit een goede zaak was voor onze doctorandus zal nog moeten blijken. Hij stelde zonder verpinken dat dit systeem makkelijk kan vertaald worden naar de context van de Kivu: in plaats van raaigras als bodembedekker stelde hij amarant of tabak voor, een in mijn ogen toch wel zeer merkwaardige keuze.

“In plaats van de bodembedekker plat te spuiten zoals in Wallonië zou die in Kongo met de hand worden gemaaid”, voegde hij er nog aan toe. Maar één “detail” zag hij over het hoofd: er is hier geen winterseizoen, waarin de bodem onbewerkt blijft, zoals in Wallonië. Zodra de oogst van het land is gehaald, wordt de volgende teelt al ingezaaid. Zijn lange verblijf in België heeft Dr. Mutiviti blijkbaar toch wel wat wereldvreemd gemaakt.

Het auditorium daverde op zijn grondvesten als rector Angélus Mafikiri de titel van doctor in de landbouwwetenschappen uitreikte, met vermelding “grote onderscheiding”. Bij het naar buiten drummen tikte een jonge landbouwingenieur en toekomstig doctorandus me op de schouder: “wat was ik blij toen ik u zag zitten bij het binnenkomen. Zo kan niemand in Europa de geldigheid van wat hier vandaag gebeurd is in twijfel trekken. Er was immers een getuige van de internationale gemeenschap bij”.

Met het besef van zulke zware verantwoordelijkheid op mijn schouders stapte ik stilzwijgend terug naar de auto. Was het nu niet net alsof mijn schoenen dieper in de modder wegzakten dan voordien?