De regering moet regeren [opinie]

It is the duty of the opposition to oppose. Die gevleugelde uitspraak van Lord Randolph Churchill wordt graag geciteerd door de parlementaire oppositie wanneer de meerderheid om constructieve voorstellen vraagt. Op 22 december 2004 haalde Wouter Beke (CD&V) het zinnetje uit de kast in een toespraak die de chaotische aanblik van de paarse regering hekelde. ‘Ministers en zeker de eerste minister moeten besturen en regeren in de plaats van gefrustreerd voor zich uit te staren en zich door zijn coalitiepartners politiek te laten castreren’, voegde Beke er in slecht Nederlands aan toe. Samengevat: het is de plicht van de regering om te regeren. We mogen hopen dat Beke die wijze woorden nog eens onder de deur schuift van de huidige meerderheid, waartoe hij nu zelf behoort.
Het is altijd moeilijk om strakke lijnen te trekken en ondubbelzinnige werkafspraken te maken. Een oppositie die alleen maar oppositie voert, zoals het Vlaams Belang, is op den duur destructief voor de democratie. En een regering die zo gestroomlijnd is dat interne oppositie of dissidentie geen kans krijgt, vind je alleen in heilstaten zoals Birma, Saoedi-Arabië of Turkmenistan. Maar toch, life is but a stage and each must play his part –om in het register van Engelse bon mots te blijven.
De rolverdeling die een parlementaire democratie doet functioneren, gaat verder dan de tweedeling regerende meerderheid versus oppositie. Er is ook nog het maatschappelijk middenveld, dat amalgaam van organisaties, bewegingen, stichtingen, bijeenkomsten, clubs, kerken, bonden en loges waarin burgers zich verzamelen om hun eigen belangen te verdedigen of hun gezamenlijke streefdoelen te realiseren. Die civiele samenleving moet besturen noch oppositie voeren, ze moet vooral goed weten wat ze zelf wil doen, ongeacht de kleur of het beleid van de overheid.
De theorie is mooi, maar ook voor sociale organisaties zit het leven vol tegenstrijdigheden. Onlangs vertelde een “goedgeplaatste bron” binnen het ministerie van Buitenlandse Zaken ons nog dat men in de Karmelietenstraat wel eens knarsetandend moet toezien hoe allerlei ngo’s op de stoep verwijten staan te schreeuwen naar de hardwerkende ministers en administraties, terwijl ‘driekwart van die demonstranten met middelen uit onze begroting betaald worden’.
De huidige minister van Ontwikkelingssamenwerking, Charles Michel, geeft de indruk dat hij niet gefrustreerd door het raam wil blijven staren. Hij wil dat de acties van de ontwikkelings-ngo’s en het optreden van de officiële ontwikkelingssamenwerking beter op elkaar afgestemd worden. Lees: dat de ngo’s zich leren schikken naar het beleid dat door de minister uitgetekend wordt.
Het is de plicht van de niet-gouvernementele organisaties om niet-gouvernementeel te zijn. Zij moeten de opdracht van meer coherentie en efficiëntie in de Belgische ontwikkelingssamenwerking niet realiseren, dat moet de staat zelf doen. In plaats van financieel kwetsbare ngo’s in een houdgreep proberen te nemen, zou Michel een partijtje armworstelen kunnen beginnen met zijn collega en partijgenoot Didier Reynders, die eind vorig jaar nog snel even veertig miljoen euro kwam halen uit de kas van Ontwikkelingssamenwerking om het tekort op de staatsrekeningen aan te zuiveren.
Als de ngo’s de komende jaren hun autonomie tegenover de overheid willen behouden, zullen ze echter meer moeten doen dan protesteren in de Karmelietenstraat. Ze zullen een manier moeten vinden om hun onafhankelijkheid ook financieel te versterken, want vandaag heeft Michel een onoverwinnelijk wapen: 303 miljoen euro in 2008 voor de financiering van de projecten en programma’s van de ngo’s. Dat is flink wat minder dan beloofd, maar meer dan vorig jaar. En vooral: het is geld dat de ngo’s nodig hebben om te blijven draaien. Ngo’s hebben duizenden sympathisanten, militanten en donateurs, maar ze hebben geen leden die lidgeld betalen waarmee ze de organisatie zelf financieren. Daardoor wordt het voor een minister die zijn rol wat te ruim interpreteert net iets te makkelijk om de wet te stellen.