Vijf strafste MO.be-dossiers van 2014

1. #LuxLeaks

Op vijf november zorgde MO* voor opschudding met de publicatie van het dossier over de zogenaamde “Luxembourg Leaks”.

Samen met meer dan 80 journalisten uit 26 landen onderzocht MO*-journalist Kristof Clerix duizenden pagina’s confidentieel materiaal dat door een datalek in handen was gekomen van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ).

Het onderzoek bracht aan het licht dat honderden grote internationale bedrijven, waaronder verschillende van de rijkste families en grootste bedrijven in België, met behulp van PriceWaterHouseCoopers tussen 2008 en 2010 confidentiële belastingafspraken hebben gemaakt met de Luxemburgse belastingdienst. Daardoor konden ze hun wereldwijde belastingbijdragen flink reduceren.

Een frappant voorbeeld hiervan was wel dat van Vedihold - een Luxemburgse holding met een vermogen van 1,55 miljard euro - die gelinkt wordt aan de familie Spoelberch, een van de families achter AB inbev. Vedihold maakte in 2013 bijna 151 miljoen euro winst. Dankzij de bewuste ruling moest de holding een belasting betalen van … 3210 euro.

Het dossier bracht heel wat teweeg in Europa en de verschillende landen van de Europese Unie. Talloze beloften werden sindsdien gedaan om een einde te maken aan deze praktijken.

2. Voluntourism

Steeds meer mensen gaan in de vakantieperiode op zoek naar een zinvolle tijdsbesteding. Ze combineren hun vakantie daarom met vrijwilligerswerk in een ontwikkelingsland.

Voluntourism zoals deze vorm van toerisme genoemd wordt, is onder trendwatchers een van de buzzwoorden van 2014. Het mag dan een niche zijn in de toerismesector, wanneer je naar de absolute cijfers kijkt, valt op dat het allesbehalve een klein fenomeen is. Vooral in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk kent het aantal voluntourists een sterke stijging.

Verloren moeite of edel tijdverdrijf? MO* sprak met jongeren die tijdens hun vakantie weeshuizen gaan bouwen of in het Zuiden lesgeven, maar ook met betrokkenen uit de sector van het ontwikkelingswerk. Niet iedereen is overtuigd van het nut van deze vorm van toerisme.

3. Syriëstrijders

Een uitgebreid dossier dat veel lezers kon boeien, is het dossier Syriëstrijders van Pieter Stockmans en Montasser AlDe’emeh.

De Syriëstrijders hebben in minder dan geen tijd een bijna mythische status verworven. Minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet trok naar Jordanië om te kijken hoe de Jordaanse overheid omgaat met terugkerende Syriëstrijders. Pieter Stockmans en Montasser AlDe’emeh vroegen zich af wat de reële dreiging is die uitgaat van terugkerende Syriëstrijders en hoe een overheid daarmee kan en moet omgaan om haar bevolking te beschermen. Ze gingen daarom zelf kijken en reisden voor MO* naar de bakermat van de internationale jihad in Jordanië: Zarqa en Russeifah.

Ze hadden er verschillende lange gesprekken met Dr. Munif Samara, de liaison tussen de salafi-jihadi-beweging in Jordanië en Jabhat al-Nusra in Syrië. Ze gingen op bezoek bij de stammen die traditioneel trouw zijn aan de Jordaanse koning, maar zagen dat die trouw barsten begint te vertonen nu steeds meer mensen onafhankelijkheid en waardigheid denken te bereiken via de jihad voor een islamitische staat.

4. Grondstoffen in Latijns-Amerika

Een dossier dat hier zeker een plaats verdient, is het dossier Grondstoffen in Latijns-Amerika.

Dit dossier kijkt naar vijf landen in het zuiden van Latijns-Amerika die al eeuwenlang traditioneel leveranciers zijn van grondstoffen: Uruguay, Brazilië, Argentinië, Chili en Bolivia. Ze gaan mee met de trend, ze mikken op groei. Maar tegelijk willen ze uit het koloniale schema stappen waarin alles op export is gericht, en zoeken ze andere pistes. In dat zoeken is er aan dilemma’s en penibele keuzes geen gebrek.

In het socialistische Uruguay met zijn subtropische klimaat is cellulosepulp het toverwoord. De productie van cellulose is booming business. President José Mujica plant zelfs de bouw van een derde pulpfabriek.

Brazilië is niet alleen de derde grootste energievreter van het westelijk continent, maar ook een grote producent van waterkracht, petroleum en gas. Voor de kust van Brazilië werd onlangs zelfs de grootste diepzeereservepetroleum ontdekt.

Sinds de diepe crisis in 2001 heeft Argentinië een enorme weg afgelegd. Om op eigen benen te staan, is het land vastbesloten de fossiele energiereserves uit te baten. Het land heeft de grootste onontgonnen reserves schaliegas en olie ter wereld. Maar het blijft vooralsnog in de eerste plaats een landbouwland.

Wie koper zegt, zegt Chili. Het land is de grootste koperproducent ter wereld. Wie het koper controleert, controleert dus ook het land. Veertig jaar na de moord op Allende gaan weer stemmen op om de koperproductie te renationaliseren en zo de macht van de buitenlandse multinationals in te perken.

Bolivië is het minst ontwikkelde broertje van de klas. Al sinds de oerdagen van de kolonisatie wordt het beroofd van zijn grondstoffen. Eerst was er de Spaanse kolonisator en daarna de buitenlandse exploitanten. Nu wil Bolivië zich naast het aanleveren van ruwe grondstoffen ook toeleggen op de productie van lithium, dat het kan winnen uit het uitgestrekte zoutmeer van Uyuni.

5. Terug naar Kaboel

Last but not least verdient het dossier Terug naar Kaboel over de teruggestuurde Afghaanse vluchtelingen een plaats in dit korte jaaroverzicht.

België geeft vandaag bescherming aan vier van de vijf Afghanen die in ons land asiel aanvragen. Dat betekent een mogelijk gedwongen uitwijzing van de vijfde Afghaan. 

MO*journaliste Tine Danckaers reisde in oktober naar Kaboel. Ze zocht er Afghanen op die werden uitgewezen uit België en zonder enig perspectief in de hoofdstad verblijven. Ze sprak met een Zuid-Afrikaanse Kaboelkenner over de veiligheid van de Afghaanse hoofdstad, beschreef aan de hand van enkele getuigenissen uit eerste hand het snoeiharde terugkeerbeleid van Noorwegen, en interviewde de Afghaanse analist en econoom Haroun Mir die, ondanks alles optimistisch blijft over de toekomst van Afghanistan.