Geruchten over vrije emigratie naar VS kop ingedrukt

Het was het eerste publiek gemaakte incident sinds Havana enkele dagen eerder, woensdag, de Cubanen duidelijk maakte dat het uit moet zijn met de illegale emigratie. Die boodschap kwam er nadat het gerucht de ronde deed dat iedereen vrij zou kunnen gaan en staan waar hij/zij wilde. “Men zei dat Fidel iedereen zou laten vertrekken en dat er boten vanuit Florida ons zouden komen ophalen,” vertelt een inwoner. De boten zouden in de internationale wateren blijven liggen, twaalf mijl uit de Cubaanse kust, en daar blijven wachten.

Nonsens, gevaarlijk en niet tolereerbaar, repliceert de Cubaanse overheid. Het lijkt menens: langs de Malecon, de kustweg langs Havana, staat om de 100 meter een groepje van drie politiemannen, in sommige stadjes mogen particuliere vissersbootjes de zee niet meer in en boten van de kustwacht patrouilleren opzichtig. “De maatregel is voor drie, vier dagen van kracht, tot de toestand weer wat normaal wordt,” verklaart een agent van de kustwacht.

Volgens de politieman wil de overheid niet dat de toestand van 1994 zich herhaalt. Toen hief de regering de controles op illegale emigratie tijdelijk op, waarna meer dan 30.000 mensen het ruime sop kozen en trachtten de internationale, en daarna de Amerikaanse wateren te bereiken. Velen probeerden het op een vlot. Niemand weet hoeveel Cubanen daarbij omkwamen. Een maand later tekenden Havana en Washington een migratieakkoord, opdat 20.000 Cubanen per jaar de overtocht legaal en veilig zouden kunnen maken. Wie op zee wordt onderschept, mag worden teruggestuurd.

Toch blijven de Cubanen een gokje wagen en bouwen vlotten - ook tegen de wet. Een goedgebouwd vlot haalt een prijs van 2.000 tot 3.000 euro verkocht, veel goedkoper dan een plekje op de speedboat. De Amerikaanse wet bevat bovendien nog een aardigheidje voor de illegale Cubaan met zeebenen: wie erin slaagt de Cubaanse en Amerikaanse kustwacht te omzeilen en voet zet op Amerikaanse bodem, krijgt automatisch asiel in de VS, visum of niet. Sedert oktober vorig jaar zijn daar 801 Cubanen in geslaagd, vorig ‘seizoen’ waren het er 2.406.

De toegenomen zenuwachtigheid heeft te maken met de jongste bladzijden uit de geschiedenis van de Amerikaans-Cubaanse wrijvingen. Castro heeft ermee gedreigd het VS-kantoor voor Amerikaanse belangen in Havana te sluiten, omdat hij vindt dat de Amerikaanse diplomaten op Cuba dissidente groeperingen steunen. Castro sneerde iets over “de smokkel in diplomatieke zakken. (…) Ambtenaren van het kantoor (voor Amerikaanse belangen) mogen niet denken dat ze het land kunnen rondrennen en vergaderingen met samenzweerders beleggen onder het mom van de studie van illegale migranten. Dat is strijdig met de gedragscode van diplomaten,” aldus Castro.

Maar de soep wordt niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend. Castro voegde er meteen aan toe dat het sluiten van het kantoor “een betreurenswaardige stap zou betekenen in de enkele domeinen waarin vooruitgang is gemaakt inzake de bilaterale relaties.” Een dag later, donderdag, was de Cubaanse leider aanwezig op een cultuurmanifestatie, waar hulde werd gebracht aan “het volk van de Verenigde Staten, hun authentieke cultuur, hun wortels, hun tradities en hun humane waarden.”