Mijnbouwstaking Chili verandert sociale spelregels

Codelco produceerde in 2006 1,78 miljoen ton koper en is daarmee de grootste koperproducent ter wereld. 17.000 mensen werken rechtstreeks voor het bedrijf, 28.000 voor firma’s in onderaanneming. Die laatste groep werknemers verdient tussen 290 en 2170 euro per maand, afhankelijk van de aard van het werk. In sommige gevallen is dat tot drie keer minder dan wat rechtstreekse werknemers verdienen.
Het sociale conflict begon op 25 juni en kende enkele gewelddadige episodes. Stakende arbeiders lieten onder meer een trein met koper ontsporen, waarbij een halve ton van de lading overboord ging. Ook werd de toegang tot mijnbouwterreinen geblokkeerd. De directeur van Codelco, José Pablo Arellano, schatte het verlies voor de firma voorlopig op 29 miljoen euro.
De sociale uitbuiting van mensen in onderaanneming wordt mogelijk gemaakt door een wet die in januari van kracht werd, zegt MartÌn Pascual, econoom bij het Chileens Arbeidsobservatorium (OLAB). “Het conflict bij Codelco zou in elke andere sector ook kunnen voorkomen, daarom volgen de werkgevers het dossier met argusogen.”
“De markt ziet deze affaire en andere conflicten als een georganiseerde poging om onderaanneming minder aantrekkelijk te maken en meer collectief sociaal overleg mogelijk te maken”, zegt Rosanna Costa van het Instituut voor Vrijheid en Ontwikkeling, een denktank die aanleunt bij de rechtse oppositie in Chili. Volgens haar heeft dat een negatieve impact op nieuwe investeringen.
Volgens de Chileense wet is sociaal overleg alleen mogelijk binnen eenzelfde firma, niet tussen verschillende bedrijven of op het niveau van een hele sector. De Chileense presidente Michelle Bachelet heeft al aangekondigd dat ze de regels voor collectief sociaal overleg wil herzien, wat voor ongerustheid zorgt in zakenmilieus.
Binnen Bachelets partij, de centrum-linkse Coalitie voor de Democratie, bestaat volgens mediaberichten grote onenigheid over het conflict bij Codelco. Enkele ministers liggen met elkaar in de clinch omdat ze partij kozen voor de arbeiders of voor het management van Codelco. Bachelet steunt Codelco en betreurt naar eigen zeggen het geweld.
Maandag werd er naar verluidt opnieuw een “basis voor een akkoord” bereikt, dat nu wordt voorgelegd aan de stakers. Op 23 juni ging al eens de helft van de stakers akkoord met een bonus van 650 euro en een verbetering van de sociale bescherming. De Confederatie van Koperarbeiders, die aanleunt bij de communistische partij, besloot evenwel verder te staken omdat niet duidelijk was wie voor de extra voordelen zou betalen, Codelco of de onderaannemers.
De Chileense Rooms-Katholieke Kerk, die bemiddelt in het conflict, heeft zich aan de kant van de arbeiders geschaard. De Chileense bisschoppenconferentie noemde de arbeidsvoorwaarden in onderaanneming “onrechtvaardig” en kardinaal Francisco Javier Errázuriz zei op 25 juli dat staatsbedrijven in dit geval het “voorbeeld moeten geven.”
Codelco heeft in de voorbije jaren enorme winsten gemaakt, omdat de toenemende vraag uit China de koperprijs op de wereldmarkt de hoogte heeft ingejaagd. De verkoop steeg van 3,5 miljard dollar in 2002 tot 17 miljard dollar in 2006, wat de Chileense schatkist 8,3 miljard dollar opleverde. Momenteel gaat 40 procent van Codelco’s export naar Azië, 33 procent naar Europa, 17 procent naar Noord-Amerika en 10 procent naar Latijns-Amerika.