Mobiel bankieren verovert Afrika

Om een M-PESA-rekening te openen zijn enkel een gsm, een gsm-abonnement van telecomoperator Safaricom en een identiteitsbewijs nodig. Een bankrekening en een startkrediet zijn overbodig. Safaricom, dochteronderneming van het Britse Vodafone, richtte na enkele jaren van experimenten rond mobiel bankieren met steun van het Britse departement voor internationale ontwikkeling M-PESA op in 2007.

Geld versturen naar het thuisfront op het platteland, kleine sommen sparen, grote aankopen doen: M-PESA maakt het sneller, veiliger en eenvoudiger, ook voor Kenianen die zich geen bankrekening kunnen veroorloven. Het systeem is een echt succesverhaal: volgens een rapport van het Internationaal Muntfonds verwerkt M-PESA sinds kort meer transacties in Kenia dan Western Union wereldwijd en gebruikt meer dan zeven op de tien volwassen Kenianen het systeem.

Met meer dan 500 miljoen gsm’s op een miljard Afrikanen –en amper een op de vijf Afrikanen beneden de Sahara met een bankrekening– is er op het vlak van mobiel bankieren nog heel wat potentieel op het zwarte continent. Geen wonder dus dat ook in andere landen werk wordt gemaakt van een dergelijk systeem.

In Nigeria wil de Centrale Bank met haar project Cashless Lagos het gebruik van cash ontmoedigen en digitale betalingen promoten. Volgens analisten moeten binnen de drie jaar twintig miljoen Nigeriaanse gsm-gebruikers mobiel kunnen bankieren. In Ghana lanceerde telecomoperator Airtel half december de mobiel bankieren-service Airtel Money, de eerste in het land. In andere Afrikaanse landen als Oeganda, Sierra Leone en Zuid-Afrika woedt momenteel een verbeten strijd tussen verschillende operatoren voor mobiel bankieren. Dikwijls zijn verschillende systemen niet compatibel, wat kan leiden tot een gefragmenteerde markt.

Andere bezorgdheden zijn veiligheid en betrouwbaarheid. Hoewel voorzichtige gebruikers weinig problemen ondervinden, zijn in Kenia al heel wat oplichterstruken met M-PESA opgedoken. En door zijn grote succes heeft M-PESA geregeld af te rekenen met netwerkproblemen, waardoor Safaricom bijvoorbeeld voor de eindejaarsfeesten waarschuwde voor vertragingen.