De toekomst van het neoliberalisme en het socialisme

(Voor de uitgebreide versie van dit bericht: zie Opiniepagina op deze site)

Socialisme

In Nederland haalde de sociaaldemocratische PVDA 21 procent van de stemmen, en iedereen had het over een zware nederlaag. Links van die PVDA scoorde de Socialistische Partij (SP) 16 procent, en de peilingen maken haar nu met meer dan 20 procent de tweede partij van het land, groter dan de PVDA. Nochtans was de SP in de vroege jaren zeventig een kleine partij in onvervalste maoistische stijl. Waarom kan de SP van boegbeeld Jan Marijnissen wat kleinlinks in Vlaanderen niet vermag? ‘Jan Marijnissen spreekt een heel andere taal dan onze linkse partijen. Geen klassieke marxistische analyse, geen jargon, maar een menselijke taal die begrijpelijk is,’ stelt Jan Dumolyn van de Belgische KP (die op sterven na dood is).


Belangrijker dan de taal van de SP is wellicht de keuze om thematisch in te gaan op de gevolgen die de neoliberale mondialisering voor de bevolking heeft. Dat betekent dat de SP standpunten innam over de liberaliseringstreinen van de Europese Commissie, de Chinese invoer en de ‘Poolse loodgieters’, de liberalisering van de openbare diensten, én de aanhoudende migratie.
De Nederlandse PVDA ging net als de Vlaamse sp-a een heel eind mee in het ideeëngoed van die mondialisering, de SP bood tegenwerk.
Marijnissen: ‘Wij blijven geloven in de emancipatie, de verheffing van de gewone mensen. Goede zorg, goede scholen, betaalbare cultuur, sociale zekerheid, stevige openbare diensten. Dat is wat gewone mensen echt nodig hebben om zich te ontwikkelen.’
Marijnissen zei ook dat zijn partij in Nederland de eerste was die vragen stelde over de immigratie. ‘Wij begonnen als eerste over begeleide vrijwillige terugkeer. We stelden ook de vraag of de instroom van immigratie niet het absorptievermogen van sommige wijken oversteeg. Wij vinden niet dat mensen onze cultuur helemaal moeten overnemen, maar een zekere aanpassing is wel vereist. Je moet de taal leren. Je kan niet doen alsof je nog altijd in je vaderland leeft.’
Marijnissen ziet zeker nog een toekomst voor het socialisme. ‘Het gewoon onze verdomde opdracht mensen te organiseren en het gesprek aan te gaan over mondialisering en wat dat betekent.’ Marijnissen heeft het gevoel dat het neoliberalisme op zijn retour is. ‘Mensen voelen dat die recepten niet werken. In Latijns-Amerika is dat het duidelijkst.’

Neoliberalisme

Jan Pronk, lid van de Nederlandse PVDA, sloeg een dag eerder een heel wat pessimistischere toon aan. ‘De ongelijkheid neemt toe. De middenklasse en de top zijn niet bereid de rijkdom te herverdelen. Ik zie daarin geen verandering komen. Vroeger had het systeem het nodig dat de werkers ook consumenten werden zodat de productie kon worden verkocht. Nu kan je die producten aan middenklasses in andere landen verkopen. Vroeger konden werknemers er ook mee dreigen hun arbeid in te trekken, te staken dus, als ze niet genoeg betaald werden. Als ze dat nu doen, wordt de fabriek gewoon naar een ander land verplaatst.’

Chris Serroyen, hoofd van de studiedienst van de ACV, vond Pronks analyse onnauwkeurig en te veralgemenend. ‘We boeken vooruitgang inzake de millenniumdoelen. Het laatste voortgangsrapport geeft aan dat de wereld globaal de eerste doelstelling van de halvering van het aantal armen zal realiseren. Dat is te weinig maar het laat je niet toe te zeggen dat er niks gebeurt. De ontwikkelingslanden worden ook almaar sterker in de Wereldhandelsorganisatie en weigeren daar nog langer akkoorden te tekenen die hen niet zinnen. Dat is een enorme vooruitgang.’
MO*journalist John Vandaele wees er op dat de ontwikkelingslanden aan een fameuze opmars bezig zijn: hun economische groei ligt veel hoger dan die van de rijke landen. De ongelijkheid tussen landen - de klassieke Noord-Zuidkloof - wordt stilletjes aan vertaald in ongelijkheid binnen landen. Dat creëert eigenlijk meer spanningen en zal regeringen zwaarder onder druk zetten tot herverdeling. De Chinese regering noemt herverdeling van rijkdom haar topprioriteit omwille van interne sociale redenen, én omwille van een belangrijke politiek-economische reden: ze beseft dat de extreme nadruk op export niet houdbaar is en dat er dus meer binnenlandse vraag gecreëerd moet worden. En wat in China gebeurt, heeft wereldwijde invloed.
Meer informatie over MO*debatten op de Gentse Feesten