Druk op grond in Brazilië

De harde realiteit kwam in januari nog eens in de internationale aandacht met de brutale moord op Cicero Guede. Hij werd vermoord in Campos, in het noordoosten van de deelstaat Rio de Janeiro. Guedes was een erg gemotiveerd leider van de Beweging voor Landloze Boeren (MST). In de deelstaat Acre werd de CPT zelf op twee jaar tijd zeven keer het slachtoffer van inbraken in het kantoor en doodsbedreigingen. Acre en Pará zijn deelstaten met veel mijnbouwprojecten, water en grond. Medewerkers van de CPT waren bedreigd omdat de Commissie zich kritisch had uitgelaten over de concentratie van de natuurlijke rijkdommen in handen van enkelen.

Grote bedrijven, grondspeculatie maar ook witwasoperaties van drugsgeld zorgen voor een toenemende druk op de grond, waardoor de nu al legendarische ongelijke verdeling in Brazilië nog problematischer wordt. Volgens een onderzoek van de Braziliaanse denktank CEBRAP is een derde van de landbouwgrond in eigendom van 0,8 procent van de landeigenaars. 85 procent van de beste landbouwgrond wordt gebruikt voor ggo-soja, maïs en suikerriet voor de export. Tegelijk wonen in Brazilië 150.000 boerenfamilies op bezet land. Vier miljoen armen leven op het platteland in mensonwaardige omstandigheden, worden onderbetaald en hebben een tegemoetkoming nodig van de Bolsa Familia, een subsidie die de Braziliaanse overheid toekent aan arme gezinnen.

Volgens de Braziliaanse grondwet moet grond die een aantal jaren braak ligt, herverdeeld worden onder landloze boeren. Onder de huidige regering van Dilma Rousseff is het areaal dat herverdeeld is echter tot een historisch minimum gezakt. In 2011 kregen 22.000 families land in eigendom, onder haar voorganger Lula waren dat er per jaar gemiddeld drie keer zo veel.

Volgens Rousseff gaat het er niet alleen om boerengezinnen grond te geven. Ze vindt dat je hen ook moet begeleiden om die grond productief te maken, anders creëer je “rurale favelas”. Tussen 2011 en 2012 daalden de middelen van het Nationaal Instituut voor Kolonisering en Landhervorming (Incra) om grond te kopen met 11,5 percent terwijl de middelen voor technische ondersteuning met 123 procent stegen. Maar liefst 120 miljoen hectare landbouwgrond ligt er onbewerkt bij, terwijl 800.000 families wachten op een stukje.