Hongeropstanden logische eindpunt van rampzalige economische en politieke keuzes

Er is nu geen situatie van voedseltekort op wereldvlak. Hoewel heel klein zijn de stocks toch nog voldoende om twee oogsten te overbruggen. Maar de toegang tot voedsel van de bevolkingen is op een brutale manier verslechterd door belangrijke prijsstijgingen. Daardoor wordt de huidige toestand nog erger (20.000 doden per dag, bijna 900 miljoen personen lijden aan ondervoeding waarvan 80% boeren).
De zwakte van de stocks is de oorzaak. Dat komt gedeeltelijk door nieuwe verschijnselen:  een sterke vraag naar granen en oliehoudende gewassen voor voeding, een stijgende vraag voor de productie van industriële agrobrandstoffen (ethanol en bio-diesel) en klimatologische tegenslagen die de oogsten verminderd hebben in sommige gebieden van de planeet.
Maar deze nieuwe spanning op de markten toont vooral aan dat er structurele problemen zijn. De gevolgen van rampzalige economische keuzes, gebaseerd op het “geloof” dat de liberalisering van de landbouwmarkten en een ongebreidelde  vermarkting  weldaden zouden zijn voor de mensheid:

• het IMF en de Wereldbank verplichten sedert tientallenjaren de arme landen om hun schulden af te betalen en verplichten hen  daarom om hun landbouwproductie te richten op de uitvoer. Deze landen hebben daardoor hun voedselproductie moeten verlaten, waardoor hun afhankelijkheid van buitenlandse voedselmarkten verhoogde;
• op aanstoken van de Wereldhandelsorganisatie en onder druk van bilaterale akkoorden, zijn het landbouwbeleid en de douanetarieven van al deze landen  stap voor stap ontmanteld: de landbouw van de boeren in de landen van het Zuiden geniet geen bescherming meer, en staat in directe concurrentie met de industriële en gesubsidieerde landbouw van de landen van het Noorden.
• de speculatie op de markten van de grondstoffen verscherpt de instabiliteit van de prijzen,  met hogere of lagere prijzen. Dit is een uiting van het tot een toppunt gebracht financierkapitalisme, die het geheel van de levensomstandigheden slechter maakt, zelfs de meest elementaire zoals voedsel.
• in talrijke landen wordt het kweken van agrobrandstoffen ondersteund en wordt hiermee tegemoetgekomen aan de belangen van de multinationals maar daardoor wordt de voedselzekerheid op wereldvlak weer een beetje meer in gevaar gebracht. Terwijl hun waarde als brandstof in de meeste gevallen wordt in vraag gesteld, zijn die intensieve aanplantingen van agrobrandstoffen in directe concurrentie met de voedselproductie en bevorderen zij prijsstijgingen en speculatie.

Omwille van al deze redenen, die niet van conjuncturele aard zijn, valt te vrezen dat de extreme armoede en de regionale conflicten nog zullen toenemen. Enkel samenhangende maatregelen, die een duidelijke breuk met de huidige liberale politiek zijn, kunnen de catastrofe tegenhouden die voor de deur staat:

• een systeem van regels op wereldvlak voor de landbouwmarkten met publieke voedselstocks in het kader van een internationale instelling onder het gezag van de Verenigde Naties: die moet het mogelijk maken dat er een prijsregeling op wereldvlak wordt bepaald die in overeenstemming is met het algemeen belang en dat er een fiscaal systeem wordt ingesteld dat zorgt voor de publieke middelen die nodig zijn om de ontwikkelingsbehoeften van de landen van het Zuiden te voldoen.
• de erkenning van het recht op voedselonafhankelijkheid, dit wil zeggen het recht van de volkeren, van hun staten of van hun Unies om hun eigen landbouwbeleid en voedsel beleid vast te leggen zonder dumping ten opzichte van andere landen.
• de afschaffing van de schuld van de arme landen; en een substantiële verhoging van de openbare  hulp, te beginnen met die van de Europese Unie en van zijn lidstaten, die vandaag vermindert.
• een moratorium om de productie van agrobrandstoffen stop te zetten; alternatieve oplossingen moeten uitgeprobeerd worden, zoals Jean Ziegler voorstelt. (tot voor kort de speciale verslaggever van de VN voor het recht op voedsel.)

Ten slotte kan de voedselcrisis niet opgelost worden ten nadele van de ecologische imperatieven, zoals de ontbossing en de ontwikkeling van genetisch gemanipuleerde organismen. De klimaatcrisis en de uitputting van de grond zijn zoveel factoren die net de voedselcrisis erger maken. De oplossingen zijn te vinden in ecologische en sociale landbouwproductie. Daarvoor is er een heroriëntering nodig van het agronomisch openbaar onderzoek en van het landbouwbeleid en het voedselbeleid in zijn geheel.