Voorzichtige hoop bij vredesproces in Congo

De DRC is al twintig jaar het decor van een gewelddadige burgeroorlog die al aan miljoenen mensen het leven kostte. Aangezien buurlanden Oeganda en Rwanda regelmatig verdacht werden van hulpverlening aan de rebellenbeweging M23 was een internationaal akkoord volgens de VN topprioriteit. VN-secretaris-generaal Ban Ki Moon leidde het hele proces dat resulteerde in dit akkoord. De handtekeningen werden op zondag 26 februari gezet.

MO* verzamelde enkele reacties op het akkoord.

Kris Berwouts, een onafhankelijke expert van Centraal-Afrika, publiceerde een opiniestuk op Allafrika.com. ‘Zolang de neutrale troepenmacht niet gevormd is, blijft de situatie riskant,’ schrijft hij. ‘M23 weet dat het de sterkste militaire speler op het veld is. Dit is niet meer het geval als een neutrale macht voet in Congo zet. Als M23 beslist om eerst nog Goma in te nemen, kunnen ze dat in een uur of drie doen (met wat hulp van vrienden uiteraard).’

Na het ondertekenen van het akkoord riep VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon de betrokken landen op om het akkoord politiek, technisch en financieel op lange termijn te blijven steunen. Dit om de implementatie van de nationale en regionale verbintenissen in het akkoord te bewerkstelligen. ‘Ook een actieve medewerking in de controlemechanismen is essentieel om dit vredesproces tot een goed einde te brengen,’ verklaart hij op de VN-website.

In verschillende Afrikaanse kranten uiten de Afrikaanse leiders hun tevredenheid over het akkoord. Joseph Kabila, president van het DRC, noemt het akkoord ‘een nieuwe pagina in het geschiedenisboek van Congo, glansrijker dan die van de voorbije twintig jaar, die getekend waren door mensenrechtenschendingen.’ De Rwandese president, Paul Kagame, verzekerde zijn onvoorwaardelijke goedkeuring van het akkoord. Zo meldt de krant Jeune Afrique.

John Prendergast betwijfelt of dit akkoord veel zal uitmaken. Prendergast is een Americaanse mensenrechtenactivist en een medestichter van het Enough project, een anti-genocide beweging. ‘Als er niet snel een VN-gezant wordt aangesteld om een specifiek vredesproces tussen Congo, Rwanda en Oeganda te beginnen, dan zal dit akkoord niets van impact hebben op het geweld in Oost-Congo,’ aldus Prendergast.

Volgens Jason Stearns, die in Congo werkte voor een lokale mensenrechtenorganisatie en daarna voor de VN-vredesmissie Monuco, is de tekst van het akkoord te vaag. ‘In de originele tekst is er sprake van een  controle door alle grote bondgenoten en lokale partners, voorgezeten door president Kabila. In de nieuwe versie van het document steunen deze buitenlandse partners een controleorganisme van ambtenaren, voorgezeten door de regering. Dit betekent dus dat de overheid zichzelf zou controleren. Iets wat niet bepaald veel doorzichtigheid en verantwoordelijkheid voorspelt.’

De ondertekening van het kaderakkoord is volgens 11.11.11 een stap in de goede richting. Maar the proof of the pudding is in the eating: implementatie en opvolging van akkoorden is in de regio wel vaker een probleem. Algemeen directeur 11.11.11 Bogdan Vanden Berghe: “Het akkoord blijft erg vaag. Wat met timing? Wat met opvolging of sancties? We zagen al eerder pogingen, laten we hopen dat het deze keer lukt. Dat kan alleen met een opvolging op nationaal, interregionaal en internationaal niveau.”