Turkije lanceert cultureel offensief

Yunus Emre, een dichter en mysticus uit de dertiende eeuw, heeft een grote invloed gehad op de Turkse literatuur. De Emre-instituten zijn geïnspireerd op de Duitse Goethe-instituten. Ze willen de Turkse cultuur promoten en organiseren ook taalcursussen.

Twintig instituten

De Turkse staat lanceerde zijn culturele demarche in 2009. Sindsdien zijn er al twintig Yunus Emre-instituten uit de grond gestampt in veertien landen. Bosnië (3), Kosovo (2), Macedonië (2), Albanië (2) en Roemenië (2) hebben er omwille van de grote vraag zelfs meer dan één. In Egypte, Jordanië, Libanon, Palestina, Syrië, het Verenigd Koninkrijk, België, Kazakstan en Japan is er een instituut en eerlang komen er ook in Rome, Parijs en de Verenigde Staten. ‘In Egypte hebben zich al 800 leerlingen aangemeld voor de eerste cursus Turks’, zegt Ebru Gündogan van het Brusselse Yunus Emre-instituut.

Onlangs organiseerde Gündogans instituut, samen met het ook al nagelnieuwe Centrum voor Turkse Studies van de Universiteit Gent, een avond over de Ottomaanse dichter en diplomaat Evliya Celebi. Die reisde in de zeventiende eeuw de wereld rond, van zwart Afrika tot Wenen. Naar aanleiding van zijn 400ste verjaardag riep de Unesco 2011 uit tot het Evliya Celebi-jaar.

Turkse Shakespeare

Evliya schreef zijn ervaringen neer in het ruim 4000 pagina’s tellende Seyahatname ofte Boek der Reizen. Het boek is een mengeling van fantastische verhalen en nauwkeurige beschrijvingen van culturen en regio’s. Evliya keek naar zijn wereld met een open blik, ‘maar hij bleef natuurlijk een kind van zijn tijd, een man van het Ottomaanse Rijk die met veel bewondering en aandacht schreef over Wenen, met in zijn achterhoofd het idee dat Wenen een interessante verovering zou zijn voor het Rijk’, aldus historica Suraiya Faroqhi van de Istanbul Bilgi Universiteit. ‘Anderzijds betoonde hij empathie met de vreemdelingen en vond hij dat de Ottomanen veel konden leren van andere culturen.’

Literatuurprofessor Gerald Mc Lean vergeleek Evliya’s werk met dat van Shakespeare– beiden zijn in 1611 geboren. Mc Lean: ‘Ze keken erg verschillend naar gastvrijheid. In Shakespeares werk is de verschijning van de vreemdeling doorgaans het begin van de problemen. In Evliya’s werk daarentegen komt gastvrijheid tegenover de vreemdeling naar voor als iets dat positief is voor de twee kanten.’