Roze kauwgum

Wat er daar in oktober 2011 juist door mijn hoofd ging, is nu allang weggeveegd. Wat ik me herinner is een momentopname die aanvankelijk vol tegenstellingen zat: zonsondergang, kapotgeslagen huizen, humor, gitzwart verdriet. Ik had de gevolgen gezien van een repressief regime dat protesten letterlijk de kop insloeg. Ik ontmoette jongens wier oog uit de kas werd geschoten, noteerde de gruwelijkheden die een gefolterde activist haarzuiver weergaf, sprak met dokters die opgesloten, vernederd en gefolterd waren, zag jongens met verbrande benen nadat ze waren gekooid in een brandend huis, en nog veel meer. En nu, daar op die groezelige parkeerplaats, wachtte ik op mijn laatste afspraak met de Bahreinse revolutie: de ouders van de doodgeschoten Ali Jawad al-Sheikh, veertien. Bam, alweer een brok rauwheid waarvoor elk medeleven een te magere troost zou zijn.

Ik herinner me de roze kleur van de kauwgum die Zainab me gaf. Een stempeltje van haar moederschap, zo zie ik het nu. Toen ik de gum in mijn mond stopte, rolde de vraag eruit die al die tijd op mijn lippen lag. Hoe kreeg ze het praktisch geregeld: actievoeren en tweeten als een formule 1-activist zonder nachtrust, in combinatie met het moederschap van een kind van twee, met een man en een vader in de gevangenis, en het uiterlijk van een schone uit Duizend-en-één-nacht? Was activisme haar tweede natuur, als dochter van ’s lands bekendste mensenrechtenactivist? ‘Het heeft puur te maken met zelfbehoud’, antwoordde ze. ‘Activisme werkt louterend voor me. Mentaal val ik in een bodemloze put als ik niets doe.’ Het had dus niets met moed of bovenmenselijk gedrag te maken, verzekerde ze. Ze vertelde dat ze het overigens wel snapte als mensen apathisch wegzakten in hun sofa, ontdaan van hoop, te moe om zich opnieuw op te laden voor een volgende ronde. Het was haar alleen niet gegeven. We praatten verder, maakten sprongen naar vrouw-zijn in patriarchale samenlevingen, moederschap, de idiotie van verliefde mannen.

Misschien ben ik de intensiteit van andere ontmoetingen vergeten, zit deze herinnering nog te veel bovenaan. Misschien leg ik Zainab nu zinnen in de mond die ze nooit zo gezegd heeft. Wat echter altijd bleef hangen was de eerlijke en diepe menselijkheid van dat ogenblik die de onbegrijpelijke wreedheid van de dictatuur even totaal wegdrukte. Een bevattelijk moment.