De kloof tussen vredeskampen en vrede

De kloof tussen vredeskampen en vrede

Kosovaarse studenten komen in België praten over het conflict in hun land, terwijl pootjebadende Servische jongeren door Kosovaarse onbekenden onder vuur worden genomen. Palestijnse en Israëlische kinderen kijken naar Sesamstraat-verhalen die broederlijk gecoproduceerd worden, terwijl buiten broers en zusters sterven bij bomaanslagen en vergeldingsacties. Men kan zich afvragen wat het nut is van kleine initiatieven in een wereld vol macrogeweld.
Luc Reychler, professor sociale en politieke wetenschappen aan de KU Leuven, is in elk geval voorstander. ‘Initiatieven zoals zomerkampen zijn investeringen in de toekomst. Ze creëren een sfeer waarin de emotionele muren, die het vredesproces in de weg staan, worden ontmanteld. De jongeren leren opnieuw met elkaar praten, misverstanden opklaren, en omgaan met diep gewortelde emoties zoals woede, haat, wantrouwen en oorlogsmoeheid. Samen trachten de deelnemers een beter inzicht te krijgen in hun schijnbaar uitzichtloze situatie.’ Reychler feliciteert de initiatiefnemers van elke gelukte vredesvakantie dan ook vanharte.
Toch beseft hij dat de impact beperkt is. Het gaat over evenementen op te kleine schaal. Sommige organisatoren noemen hun kampen zaden voor de vrede, maar enkele zaadjes zijn niet voldoende. Er bestaat een groot contrast tussen de vakantie- en de thuissfeer. Sommige deelnemers hebben het moeilijk om hun positieve ervaringen met de thuisblijvers te delen.
Luc Reychler drukt er ook op dat dialoog niet de enige remedie voor vrede is. ‘Aan de basis van gewelddadige conflicten liggen meestal onrechtvaardige toestanden en structuren. Men moet beseffen dat een duurzame vredesopbouw heel wat meer inspanningen vergt. Uiteindelijk zijn constructieve vredesonderhandelingen, het creëren van vredesbevorderende politieke en sociaal-economische veiligheidsstructuren en verzoening onontbeerlijk.’
Een vak conflicthantering en duurzame vredesopbouw inlassen in het onderwijs, zowel bij ons als in conflictgebieden, zou daarom geen slecht idee zijn, vindt Reychler. ‘Het wordt hoog tijd dat wij beseffen dat de wereld zich het vele geweld niet kan veroorloven.’ (wd)

Wel conflicten, geen geweld

De Vlaamse Vredesweek loopt dit jaar onder het thema ‘Dialoog voorkomt oorlog’. Vredesopvoeding wordt gecombineerd met politiek. De organisatoren lanceren een massale briefkaart- en e-mailactie om een Centrum voor Geweldpreventie te eisen. Acht jaar geleden was de slogan ‘Ga het conflict niet uit de weg’. Dat was geen vaderlandse oproep om de wapens op te nemen, maar een poging conflicten in een ander daglicht te zetten.
Georges Spriet van Vrede vzw: ‘Er wordt heel vaak over conflictpreventie gesproken, terwijl in onze complexe wereld vol tegengestelde belangen conflicten juist onvermijdelijk zijn. We zijn niet tegen conflicten op zich. Ze vormen de bouwstenen voor verandering in de maatschappij. We moeten er alleen voor zorgen dat we ze oplossen zonder naar geweld te grijpen.’
Het Centrum voor Geweldpreventie moet een soort studie- en adviesorgaan worden, waarin vredesorganisaties, academici en ngo’s hun inbreng hebben. Op termijn hoopt men ook beleidsvoorstellen te kunnen doen. ‘Er wordt vaak over conflictpreventie gepraat, maar er gebeurt niet veel’, zegt Spriet. De reden daarvoor ligt wellicht in het feit dat zo’n centrum de politieke verantwoordelijken ook kritisch zou volgen. ‘Met onze eis pakken we de politici een beetje op hun mooie woorden.’ Dat het centrum in het begin wel eens een louter papieren functie kan krijgen, kan Spriet niet veel schelen. ‘De prioriteit is zorgen dat zo’n centrum er komt, nadien kunnen we gaan kijken hoe we de functies beter kunnen invullen, en de invloed op de politici uitbreiden.’ (wd)
De Vlaamse Vredesweek is een initiatief van Artsen voor Vrede, de Vuurbloem, Ijzerbedevaartcomité, Jeugd en Vrede, Nederlandstalige Vrouwenraad, Pax Christi Vlaanderen, Verbond VOS en Vrede vzw. Op zaterdag 4 oktober vindt in Antwerpen een grote ‘Taal van vrede’-conferentie plaats.
Vijf jaar werken Israëlische, Palestijnse en Jordaanse programmamakers nu al samen aan Sesamstraat. Politieke discussies zijn dagelijkse kost en heel wat ideeën worden weer afgevoerd omwille van culturele gevoeligheden. In een eerste reeks werd nog geopteerd voor twee aparte straten met tussenin een gemeenschappelijk park. Bert en Ernie waren de enigen die overal mochten komen van de programmamakers. De andere figuren moesten uitgenodigd worden.
In de tweede reeks was de situatie nog moeilijker. Een enkele plaats waar Israëlische en Palestijnse figuren samenleven en elkaar op straat tegenkomen, was ondenkbaar geworden. Zo werd het klassieke model van Sesamstraat veranderd in Sesamverhalen. Palestijnse kinderen leren dat het belangrijk is tolerant te zijn, terwijl er tanks voor hun deur staan, mag dan cynisch klinken, toch gaan de uitzendingen door. Al was het uit puur idealisme. (wd)

Zomerkampen voor vrede

Dialoog voorkomt oorlog. Dat hebben ze bij Pax Christi, medeorganisator van de Vlaamse Vredesweek, letterlijk geïnterpreteerd. Veertien Noord-Ierse, acht Kosovaarse en nog eens acht Vlaamse studenten namen in augustus deel aan een uitwisselingsproject. Elkaar leren kennen en vooral veel praten was de boodschap.
Elita Vokshi (27) is, net als 90 procent van de Kosovaren, van Albanese afkomst en studeert politieke wetenschappen in Pristina. Volgens Elita is het zeer belangrijk goede contacten te onderhouden met de Servische minderheid in Kosovo. De labiele situatie maakt dat weinig buitenlandse investeerders geïnteresseerd zijn in nieuwe vestigingen in Kosovo. De werkloosheid blijft dus hoog (70 procent). ‘Mensen met een volle maag zijn vriendelijker voor elkaar dan mensen met een lege maag’, zegt Elita. Maar door de werkloosheid zijn er weinig volle magen, de mensen zijn dus niet zo vriendelijk voor elkaar, en dat schrikt dan weer buitenlandse investeerders af. En zo verder …
Robert Doyle (19) studeert psychologie in Belfast en is van katholieke afkomst. Hij werkt als vrijwilliger voor NICE (Northern Ireland Children’s Enterprise), een organisatie die probeert katholieke en protestantse kinderen en ouders dichter bij elkaar te brengen.
Volgens de mensen van NICE zijn informatie en bewustmaking erg belangrijk in het verzoeningsproces. De jongeren zijn optimistisch, maar oplossingen op politiek niveau blijven voorlopig moeilijk. De oudere generatie is zich nog te zeer bewust van de haat en de pijn. (wd)

‘De leerlingen leren niet alleen wiskunde en talen, maar ook dialogeren, geduldig zijn, geen geweld te gebruiken. Dit soort vorming bouwt de persoonlijkheid van de jongeren op zodat ze niet langer angst hebben van de andere. Ze leren dat er ook joodse leerlingen zijn, dat ze bestaan, dat je ze kan ontmoeten; en dat die behoefte ook andersom leeft.’

Emile Shoufani, pastoor van Betlehem, over vredesopvoeding bij Arabische Israëli’s. Hij kreeg op 8 september de Unesco Prijs voor Vredesopvoeding